TEEVEN MOET THUISBLIJVEN

untitledFred Teeven heeft aangekondigd nog voor de kerst af te zullen reizen naar Congo om daar een dertigtal kinderen als “de onze” te claimen. Deze kinderen zijn via een adoptieprocedure toegewezen aan Nederlandse ouders. Volgens een artikel in Trouw (28/11/2014) wachten zij al meer dan een jaar op hun vertrek naar Nederland.

Vraag gestuurde markt

Vermoedelijk is het juister om te stellen dat hun aspirant-ouders al een jaar wachten, want interlandelijke adoptie is een vraag gestuurde markt. Ze is vooral op de behoeftes en belangen van kinderloze Westerse paren afgestemd. Weliswaar stipuleert het Haagse verdrag voor interlandelijke adoptie dat deze praktijk “the best interests of the child” moet dienen, maar deze belangen worden ingekleurd vanuit etnocentrische aannames omtrent de aard van familie- en gezinsbanden. Door de Westerse fixatie op het kerngezin zijn wij dikwijls geneigd om de uitgebreide verwantschapssystemen en de daarmee samenhangende praktijken van pleeg- en adoptieouderschap onder aanverwanten in de donorlanden onder te waarderen. De vraag naar adoptiekinderen is veel groter dan het aanbod, wat in de praktijk kan leiden tot onrechtmatige tactieken om kinderen beschikbaar te maken voor de adoptiemarkt. Dit is niet verwonderlijk, gezien de grote geldelijke bedragen die met internationale adoptie zijn gemoeid (circa 15.000 tot 22.000 euro). Deze bedragen moeten zelfs als ‘astronomisch’ worden betiteld wanneer je ze afzet tegen gemiddelde inkomens in de donorlanden.

Teeven acht de door ons land gehanteerde adoptieprocedure voldoende garantie voor een zorgvuldige behandeling van de kinderen in kwestie (en hun eerste ouders neem ik aan, die bij dit soort transacties nogal eens over het hoofd worden gezien). De Congolese overheid is daar minder gerust op, en het zou beter zijn wanneer dit wantrouwen van harte wederzijds was. Congo is een typisch voorbeeld van het economisch kwetsbare en politiek instabiele land dat West-Europa en de VS graag tot donorland bombarderen. Juist door hun economische en politieke instabiliteit zijn deze landen per definitie niet in staat om illegale praktijken zoals kidnapping en kinderhandel effectief te bestrijden.

Internationale adoptie een zegen?

Het feit dat een hooggeplaatste overheidsfunctionaris zoals staatssecretaris Teeven de belangen wil behartigen van circa 13 Nederlandse echtparen die om zijn bijstand hebben verzocht, geeft aan hoe flinterdun de grens tussen gezin en natie is. Deze flinterdunne grens verklaart het grote symbolische gewicht van transnationale adoptie. Deze praktijk bevredigt niet alleen de kinderwens van Westerse paren die niet langs natuurlijke weg kinderen kunnen krijgen, maar schraagt ook het nationale imago van ontvangende landen als humanitaire, verlichte en beschaafde naties waar willekeurig welk niet-Westers kind veel beter af wordt geacht te zijn dan in diens geboorteland. Nu internationale adoptie al minstens een halve eeuw in zwang is beschikken we inmiddels over voldoende ervaringsgegevens die deze aannames in twijfel trekken. Nu grote groepen geadopteerden de volwassenheid hebben bereikt, blijkt dat internationale adoptie lang niet altijd zo’n onverdeelde zegen voor het kind is als we aanvankelijk dachten.

Geadopteerden maken langs verschillende kanalen (politieke lobbygroepen, memoires, blogs, facebookpagina’s) gewag van hun complexe identiteitsproblematiek en de rassendiscriminatie waar zij zich dikwijls doelwit van voelen.

Daarbij moet zich ook afvragen in hoeverre de belangen van eerste ouders worden behartigd door internationale adoptie. Zij staan dikwijls zodanig onder druk van bezwarende omstandigheden (discriminatie van ongehuwde moeders, armoede) dat er nauwelijks sprake kan zijn van een vrijwillige keuze. Export van kinderen is nooit een logisch antwoord op de economische en politieke problemen van welk land dan ook. Als kinderen in moeilijke omstandigheden moeten opgroeien, dan is het beter om hun ouders en familieleden zodanig te ondersteunen dat de kinderen thuis kunnen blijven: dat zou pas echt verlicht en humanitair zijn. Het is daarom te prefereren dat Fred Teeven thuisblijft en de zaak overdoet aan collega Liliane Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *